WITHEME GUTENDERIA MUGOGO

WITHEME GUTENDERIA MUGOGO- 

by Macharia wa Wen

Mugogo ni muti kana miti iria yaragwo ruuini niguo gutaithiriria andu a murimo uyu kuringa murimo uria ungi. Mugogo ndungituika ndaraca no notuwitaga ndaraca. Murimo witu na murimo wanyu tuhakanitio ni ruui . uguo ni takuga,niguo hote kuringa na nikuo gukira murimo wa kwanyu, niturabatara kwara mugogo uria uritutaithagiriria gukirira iguru riaguo kumo gwitu guka kwanyu na oho kuma kwanyu guuka gwitu.

Gitumi kinene gia kwara mugogo uyu nigutuhotithia gutungatanira wega hindi ciothe. No matuku maria turi, nitutukinyite ha kuona ati mugogo uyu ndungitutaithia. Niundu ucio, turaita maai mugogo iguru niguo kuutenderia. Tukariganirwo mbura yoira ruui nirukuiyura na twage gwa kuringira.

Amwe aitu tutingienda mwana wene aringire mugogo ucio. Uria twikaga ni gutigirira ati mugogo wigutendera ,andu maikare kwao. Njiriga kwirorera thenema imwe kuma bururi wa Nigeria iria yetagwo,” My wicked Uncle” uguo nita kuga “Mama uiyuirwo ni ucaitani kana roho wa ngoma” . thenema ino niya thomithirie githomo kinene muno ati, ni kuri maraga mugogo magacoka makauita maai niguo utendere.

Mama uyu thutha wa gukorwo aciaraniirwo na muru wa nyina, makareruo na thina, na Ngai akamarathima na indo nyingi muno kinya na ciana, thutha mutheri no akariganirwo ni thiina manona na muru wa nyina. Thutha wake kuona muru wa nyina niarathimwo na cian itthatu cia imwana, na muiritu umwe, akiriganiirwo ciana ici no ta ciake. Mugogo wa kurera ciana ici ukimbiriria gutendera. Uguo nikuga, akiriganirwo ati ciana ici no imutaithie hindi imwe. Na uria ekire, aitire maai mugogo ini. Ndirendakuga eciririe uria angitenderia mukarire wa ciana ici. Agigiciria uria angiuraga muru wa nyina niguo ahote gwathana mucii wake. Makinyuanira na muru wa nyina ,agigikirira muru wa nyina ndawa njohi ini iria manyuanagira. Hau nah au muru wa nyina agikua thutha wa gucoka gwake mucii.

Amenya uguo niwekika, agithii kwi mutumia wa muru ucio wa nyina mukui, na akira ciana ciake ndekuenda gugaciona ithiite mugunda ucio metaga wao. Ni tondu indo ciothe iria irari cia muru wa nyina riu ni cituikite ciake. Oho akira mutumia kana niwe nyina wa ciana ici ndakanagerie ona hanini gutuma ciana icio ciake kuri we ati igethe utaithio.

Agigitigirira ati mugogo wa uturo wa ciana ici cia muru wa nyina niwatendera uu ati itiri kindu cingietire giacio. Muthenya umwe mwanake wa mucii uyu na niwe mwana wa muru wa nyina niarathimiruo ni Ngai na akigacira muno makiria. Agigituika utaithio munene muno wa mucii wao. Riria ithe wao omenyire uguo, niageririe njira ciothe gutigirira ati mwanake uyu niaga thayu. Agigithii kuragurirwo niguo mwanake uyu ndagathii na mbere na gutaithia mucii wao.

Athii niaheiruo ndawa iria erirwo uria egwika niguo mwanake uyu akue kana age riri thiini wa mucii wao. Riria acokire, erire mwana wake mathii magacere ciana ici na riria maritua kunyua njohi mari hamwe, aritigirira niwe wagaya  njohi iyo niguo atigirire niaroga mwanake uyu wari uteithio munene mucii ini wao.

Riria kahinda gakugaya njohi gakinyire, mwanake ota uria athitwo ni ithe eeke niguo ekire. No hindi iria ekirire njohi ngirathi, iria eritwo arikie kiara kiria kiari na ndawa aminengere mwanake uyu, hindi iria aigagirira njohi icio metha ini igitukana. Atua kumanengera, iria yari ndoge anengerire muthuri wa itura. Uguo ni kuga mwanake ndakuire.

Mucii uyu wari mucii wa andu metigirite Ngai na maheaga Ngai gitio kiria kimwagiriire. Njohi yoragire muthuri wa itura. Mama uyu no athire na mbere na kugeria uria angihota niguo agagaiye mucii uyu wage riri.

    Niacokire kuragurirwo o ringi tondu wendi wake wari mucii uyu ndukanagie riri. Guku nakuo no akirirwo uria egwika. Na ota uria ngukwirite hau kabere ni ati mucii uyu wari mucii wa andu mahoya Ngai muno. Mwanake uria niatanahiirwo na mutumia na kana. Kana gaka gakurire kahumbitwo riri ni Ngai. Gakura nigathire na mbere na guturia ngwataniro yako na Ngai, hari kugwatania mucii wao na wa cucu wao na njira ya mahoya.

   Muthenya umwe wa mithenya gukawe niabangite kwagagia mucii uyu wothe na njira ya kumoraga. No niundu wa kamwana gaka gukorwo keigwithanitie na Ngai na kumenya thiri cia caitani na mawara make, nikerire a cucu wao nigekuenda mahoe Ngai niguo kumucokeria ngatho na ningi niguo gwitia ugitari wake.

         Riria mahoyaga, hinya wa ngoma uria wbangitwo ni gukawe niwenyenyirio ni mahoya macio. Nake Ngai agigituma roho wake uthii kwi muthuri uyu na umurage. Na uguo niguo gwathire.

      Kaingi na kaingi nituonaga tugiikarania hamwe na tukona ta tuikarite wega muno tondu turiaga hamwe, tukanyua hamwe, no ta uria muthweri oigaga ati kiria kiriaga mundu gikoragwo o nguo ini ciake, uguo niguo rugano ruru rukuenda gututhomithia. Ati ucio muikaranagia nake, no abataririo nit ha cia Ngai niguo akorwo n I mundu ukuendagira wega.

        Muthuri uyu aitaga maai mugogo ini niguo utenderere ciana cia muru wa nyina. No nake Ngai ari mwena wa ciana ici. Nitukubatara guikaraga tumenyanite na Ngai na tumumenyete.  Ni tondu tungimenya Ngai na twage kumenyana nake wega, magerio ma guku thii no matutorie.

Wee muthuri uyu, kana mutumia, hihi ni maita maigana uitite maai mugogo ini niguo ciana cia muiriguo itigathii na mbere muturire ini wacio? Mama na Tata, ni maita maigana wanaita maai niguo ciana cia muru kana cia mwari wa nyukwa itigathii na mbere muturire ini wacio? Mundu wi ciana ndenjaga irima nja. Nitondu wahota kwenja irima nja niguo mwana wene oinikire kuguru, no ukariganirwo ona waku kana wee mwene no ugue irima riu na unike kuguru.

Thiri ya rugano ruru ni a ti Mundu uria uikaraga akihoyaga kaingi, ona muiyuro wa magerio woka, ndungimutoria. Utenderu a mugogo uyu ndungigiria uringe murimo uria ungi ati tondu wa utenderu kana muiyuro.

IRATHIMO NA IHEO CIA NGAI-

IRATHIMO NA IHEO CIA NGAI- by Macharia wa Wen

Ngai  Ithe witu mutwendi uri iguru  niaturathimaga o mundu na kirathimo na kiheomgiake ihinda riake  riria riagiriru riakinya. Mbere ndaya tondu Ngai oro ucio niatuendete muno makiria tondu turi ciana cieke kwiyumbira.  O mundu o mundu niari na kirathimo kiria Ngai akoragwo amurathimite na kio. Na ona gwatuika irathimo ici itiganaine, ni hari imwe ciacio iria Ngai akoragwo atuigananitie. Kirathimo kia mbere ni kiheo kia muoyo. Mundu o mundu riria okira niagiriiruo nikumenya ati Ngai niamutugite na kiheo kiu kia muoyo, na niundu ucio aria na uigiririki wa gucokeria Ngai ngatho cia mwanya, agitarania ngoro ini yake ati giki ni kiheo kia goro Ngai amuhete.

Kiheo giki kia muoyo ni kiheo utangigura na mbeca ona kana hihi uheo ni mundu uria ukuendete muno. Indo ici ingi murata waku no akuhe no kiheo kia muoyo ndangikuhe tondu ni kiheo kia goro na kiheanagwo no Ngai we mwene. Kiheo kiu kingi ni kiheo kia hinya wa mwiri. Ngai niatuheaga kiheo kia hinya wa mwiri, ti nigetha twirahagire aria angi, indi niguo tuhote kumutungatira na wira uria atuhete. Kaingi na kaingi aria monekanaga ta mari na hinya wa mwiri kuringana na muonere wa maitho maitu, amwe aitu nitwiiraga ngoro ini ciitu ati mundu uyu kana andu aya nimarathimitwo muno ni Ngai. Na oho tukeira ati acio mationaga thina  uria wonagwo ni andu aria angi.

No uma niati, twiciragia ati hinya wa mwiri ni kuoneka turi na uingi wa nyama cia mwiri. No niundu wa matuiku maria turi, nituriganagirwo ati miiri ino itu yahota kuoneka iiganire muno no  indi iiyurite mathina. Kiheo kia hinya wa mwiri kiria Ngai atuheaga, ti tauguo twiciragia. Kiheo kiu ni kiheo kia goro na ugo nit a kuga mundu ari na hinya wa kuhota kgoca Ngai na mwiri wake. Na njira ya gwika ciiko cia tha kuri aruna ake, kugocithia Ngai na njira ya ta kumuinira tucanjamukite, kuruta wira na moko maitu hari utungata wa umbi wa Ngai, na maundu mangi maingi.

Iguru wa maundu macio mothe, ni kuri irathimo Ngai witu aruheaga o mundu rita riake na kirathimo giake. Kuri mahetwo utonga munene wa indo nyingi, ati o nio metagwo itonga. Gutonga ni kwa mithemba miingi. Kuri aya matongetio na indo ici nyingi, na nikuri matongagio ni thayu wa ngoro, angi nia ciana nyingi. Ndungihota gukira uge ati Ngai nadkurathimite. Kiu winakio nigikuiganite na nikio utonga waku uria Ngai akuhete. Bata munene ni kuiganira na kiu winakio na gucokagiria Ngai ngatho. Kuri mahetwo indo nyingi ta manyumba manene ,nao makoimwo ciana. Na notaguo angi mahetwo ciana nyingi nao makoimwo manyumba macio manene kana uikaro. No uuma ni ati Ngai we mwene no amonagia wa gwika kana akamahe uikaro.

Ningi kuri mahegwo indo nyingi nao makaga thayu wa ngoro. Ni njui amwe aitu tungiurio tungiuga tuheo mbeca nyingi muno niguo tuhotage gwika maundu manene. No wega tondu ona nii mbece ni ndicienda. Indi uri wakira ugecurania mbeca ni nduu kana nikii? Ngucokie mbimbiria ini. Kuri andu maturaga mari etia ambia cia igoti ta juda. Niundu wa wendi wa mbia, na tondu mundu ta juda niendaga kuigua ena mbeca muhuko ini wake, nikio kiari gitumi kinene kia we mwene ahenererio kinya endie muhonokia.

Gutiri kindu kiheaga mundu urugari ta mbeca. Mundu wina mbeca ona e njira ini we mwene aiguaga akigera iguru ithui ni ithui tuonaga agerete thi. Na nonyende tumenye ati mbeca nikio kindu kiri murio kana gikenagia mundu muno e nakio. Na mbeca oro icio nikicio njuri muno mundu ena cio kana Atari.

Tugaga mundu ni murathime tondu ena mbeca. No wega tondu mundu wi mbeca aria mari ngoro ya tha nimataithagiriria aria matari na mabatairio ni uteithio wao.

Kuu no kurathimwo. No warathimwo na mbeca tiga gukena muno uriganirwo ni Ngai. Kiria githe uri nakio ni kia Ngai. Na ngai niaguaga uuru riria ekuona ukihuthira mbeca ciake uuru. Reke kirathimo kiu winakio kigocithie Ngai. Tukihugukira mwena ucio ungi, kuri irathiomo Ngai akoragwo atuhete o mundu na giake.

Kirathimo giagukorwo na thayu. Giki ni kirathimo Ngai akoragwo atuhete turi ithuothe.  No kiria kiri na bata haha ni kuramata thayu ucio. Na ota uria ngukwirite hau kabere ni ati, ungigia indo nyingi na wage thayu ndungiigua ukenete kana uiganiire.

Kuri matari indo nyingi no nao ni mari thayu wa Ngoro thiini wao. Ningi mundu o mundu ndangikira oige ati Ngai ndamurathimite. Ngai akoragwo aturathimite na indo ciake nyingi. Ona mundu wi ngoro ya kuenda andu aria angi kiu no kirathimo. Tugaga ni arathimitwo na ngoro ya wendani. Oho Ngai ahota kurathimo mundu na ugi wa kumumenya muno makiria na nikuo kumenya thiiri cia wega wa Ngai.

Kiu onakio no kirathimo.  Iheo iria tuhetwo ni Ngai ona cio ciumanaga na irathimo cia Ngai. Kuri mahetwo iheo cia kuina, magakirathimwo na miruri miega ya kuinira Ngai. Oho kuri mahetwo kiheo kia mucii mwega, magakirathimwo na ciana njathiki na mucii uiyuire thayu na wendani.

UGUUTA NI THIINA

 UGUUTA NI THIINA –macharia wa wen,www.machariawawen.blogspot.com

 Uguta uria turi naguo ni kihumo kimwe kia mathina maria twonaga thiini wa uturo witu riria turi guku muhuro wa riua. Riria mundu atuika muguta, niahitukagwo ni maundu maingi mega maria mangimuguna thiini wa uturo wake.

Riria ng’aragu yoka yambagiriria kwa mundu kiguta. Gitumi kinene ni tondu riria andu aria angi maharagiria migunda yao niguo mbura yoira mahande irio ciiagukaria ruciu, mundu kiguta akoragwo eyuite riua kiruru ini , aria angi mihang’o ya guku thi ikamaingihira makaga ihinda ria kuhariria migunda yao.

Angi nimegwatagia ati migunda yao I mahiga na aria angi makegwatia migunda yao ni mihinju. Na warora mugunda wa uria mariganitie nao, tiri niumwe, giikaro ini kimwe, no o tondu matiendaga kuruta guoko muhuko magituraga o metereire gukara ruhi kwa aria marigainie.

Mathina maria turona guku bururi ini witu na thii yothe moimanaga na uguta witu na kwiyenda. Aingi aitu nitukoragwo tukumitie wira wa kwene muno tondu nitukuheo mbeca. Amwe aitu niaruti wira muno makiriia kwene. No hakinya ni kwao ene makagia na uguta uteri githimi. Indo ciene itiri ndokeiruo nuu.

Bururi witu ungiri mwega  makiria takorwo tweheria uguta uria tukoragwo naguo na twirutire wira na moko maitu. Tahura mbica thogora wa indo cia migunda iria tuguraga ndukaini. Nyingi ciacio ni iria ithui tungirima migunda ini itu. No twiiraga na ngoro ciitu ati kindu giothe no mbeca. Tugakiira ngoro ini ciitu ati bata munene ni tukorwo na mbeca mihiko ini itu.

Na niundu wi thoni muno kuona mundu wina mugunda mwega na kinya gitunguru na runyeni rwa thoroko no agurire. Ati mugunda wake takorwo micege nio igethagwo niwe ungituika namba imwe. Na gutiri mundu thuire ta uria wi mugunda mwega na ndarimaga no ona irio migunda ini yene niahotaga kuga ni njega.

Undu ucio ungi utumaga mathina maingi matuhinyiririe ni kwiyenda. Amwe aitu nitukoragwo twiyendete muno na makiria tukenda miiri itu makiria. Ati wee ugaga ndungiriima ndugathechwo ni miigua kana uroruhe moko na ndwara ciaku igie giiko. Angi aitu matiui kurima tondu onao aciari aitu nimagire gutuonia kurima na moko maitu o kuma tene.

Muciari ona angikorwo ugaga niuri mbeca na ciana ciaku itingirimia kana irime tondu wina mbeca, niwega cimenye kuoya theci na iguru. Na ndiinama ati onawe  utonga ucio winaguo nduomire na iguru o uguo tuhu. Ni wira warutire nake Ngai agikurathima.

Na tikuga ati munyaka waku niguo wa ciana ciaku. Ningi utonga  nduturaga. Ona mbeca iria twonaga twinacio ni nyona ndithiire. Ndiui kana niuri wona mundu thiini wa gicagi kianyu wari mbeca muno na watiikite muno niundu wa utonga wa mbeca na indo ciake? Na riu itituire.

INDO CIENE TIGANA NACIO

INDO CIINE NA CIA TUHU TIGANA NACIO.-macharia wa wen.

Ota mutugo ninyendaga kugeria gugutariria muno makiria uhoro uria ndirenda twaranirie nawe niguo utaukwo muno makiria.

Indo ciene ni nduu na ni kii? Kuga indo kana kindu kiene ni kuga kindu kiu ti giaku no indi kiri na mwene. Indo ciene itiri ndokeirwo nuu. Mugikuyu akiuga. Andu aria mendete indo ciene gutiri hindi mahotaga gwetha ciao. O maikaraga hindi ciothe o macuthiriirie ciene. Twakinya mawira ini ma migunda, acio maikaraga maikitie moko mihuko makaga kuruta wira.

Mundu utendete kwirutira wira wake, aikaraga acuthiriirie a muru wa nyina na a mwari wa nyina niguo mamuteithie. Agakiriganirwo ati no muhaka we mwene eethere indo ciake niguo ahote gwitaithia.

Muthuri umwe mwanake njitikiria ndimwite uguo tondu ti mwanake na ti muthuri I tondu ndakiri agia na andu a gwake mucii, aturaga ehokete nyina ati nowe ungimuhee kiria abatarite.  Na nyina niakaraga akimwiraga,’mwana wakwa, I tondu watura na nduri hindi uhotaga kwiikira maundu I, ingikua nguona nawe tari o gukua ugakua. Ti gukugeka no ni tondu ninyonete wee gutiri hindi ungiikira maundu utekirwo”. Geria kwibarabaria mwana wakwa. Riu niurakiona mwana uyu. Ndinoiga ti mwana tondu ona guka na cucu witu ni cianacia mami na baba wao.

No atiriri, mwana uyu wakinyia miaka mirongo itano na kinya thabuni wa kibandi no umuguriirei, akamenya wee ti mwana ekwo atia? Reke twarie ma?  Aturite e mwana niundu niamenyerire cia tuhu na ciene. No no wega tondu niahoyagira a muru wa nyina magacire muno manoranore nguo imarege nake egwatire nguo icio. No mundu uyu wamenyerire ciiene na cia tuhu, ndari hindi angigia kindu giake kingitwo giake.

Aya niaria mathiiga ona mairu igana niguo matikahuthire thendi iria menayo. Nonyende utuirie urore wega kana niukuona ati, andu aria mendete ciene na cia tuhu ,nio andu aria akari muno. Na anyitia muno. Kindu kiao kuheana ti uhuthu. Aya mendaga kinya ributi cia tuhu. Ati mundu ahota guthii kiromita nyingi muno maguru o getha ndakahuthire kiria ari nakio.

Maturaga mariire matereba hii niguo maheo ributi.  Indo cine. Nima itiri ndokeiruo nuu.

Mutumia umwe wemenyeretie ati wee ndari hindi angiriha ngari cia ukui wa muingi muthenya umwe niathiaga mucemanio cukuru kuria ciana ciake cithomagira. Na arora thaa nionaga ni gucu acererwo. No tondu hari wee kuruta mbeca arihe ngari nonga hihi kurire mbura na ikorwo ni mbura ya mbembe ona kana hihi gutuke, ndendaga kuriha ngari cia ukui wa muingi.

Agithiaga akiaragira matereba a ngari cia mundu kiumbe ruhi. Ngari imwe niyagiukire na riria amionire, akimiarira ruhi hakuhi akiraniirie bara ahingiririe ngari iyo ndikahituke.

Ndereba niakirugamirie ngari niguo hihi gukimemnya nikii ngikikorwo gi kiuru na mutumia uyu. Eiraga ati ringi nogukorwo mutumia uyu ari na mundu muruaru ona kana hihi wee mwene.

Riria ngari yarugamire, niyakuite ndereba na arume angi eri. Mutumia nioririe ndereba kana no amuhe ributi kinya haria athiaga. Ndereba ndaregire. Riria mutumia uyu akinyire haria athiaga, ngari yarugama na oima, umwe wa arume aya akimwita akimwira atiri,” mama, ni thaa cia Ngai ciatuma tugukue.

Akihana tari kindu ararutira mutumia ucio nake mutumia agigieterera. Mundurume uyu akiruta mucinga akira mutumia ucio atiri,’ ithui turi aici. Na riu uguo twathii kuiya. Na riria twathii kuiya, niguo tuhote kuiya, no muhaka gukue mundu.umwe witu kana umwe wa aria twakora niguo tuhote kuiya kiria tubatarite”. Niundu ucio, tugwiciritie gukuraga.

No thii na wega. No mbere ya uthiite hari na kaundu nguenda gukwira. Indo cia tuhu tigana nacio. Ributi cia tuhu tigana nacio.

Mutumia kuigua uguo akiikira ati. Mucemanio uria athiaga akiremwo nikuuthii tondu wakumaka na ningi tondu wa kuheha na ngununga kiria.

Nikwari na ndoco ya muciari o wothe watira mucemanio niari arihe muigana wa ciringi ngiri imwe. Rugendo rwa kuma kwa mutumia uyu kinya cukuru ini uyu wari wa thogora wa ciringi mirongo iri. Kione,mutumia agite inya akinyirite inyanya, ariganiiruo ate inya akinyirite inyanya egutigwo ona iria inya oima nacio.

Niari na ihinda iritu muno tondu niarigagwo ekwira muthuriwe atia uhoro wigie ndoco ino, keri niaranunga mathugumo na nimuhehu.

Akiruta kuma muthenya ucio ati nima indo ciine na cia tuhu ititaithagia mundu. Na giki nokio gitumi kinene kiratuma wone ati matuku maria turi andu aingi nimaracemania na iundu itaramenyekana na kuria irakorwo ciumite.

Nituramukira mohoro nyumba ini cia mohoro uria andu maragarurwo magatuika akuria nyeki ona kana hihi gwika maundu me thoni o undu wigii indo ciene.

Mathina maya urona mari na andu aingi bururi –ini,mamwe mamo maroimana na andu kwenda indo cia tuhu na oho kwenda indo ciene. Mundu agakiaga gwetha indo ciake ati tondu aria maciaraniiruo nao nimekumuhe.  Nake muthweri nikio oigaga mundu wa kwihoka indo cia aria maciaraniiruo nao akuaga ari muthini. Nario ibuku ria Ngai no riaritie uhoro wa mundu uria wihokaga mundu wathi uria akuaga Atari kindu.

TWAKIE MWAKI WA UKRISTIANO WITU

TWAKIE  MWAKI WA UKRISTIANO WITU.

Author; Macharia wa Wen

 

Heho yumaga mundu thayu haria amwe aitu twaigua heho twethaga nguo iria cingituongerera urugari. Naguo urugari oro ucio ungikiria njano wauraga nguo. Uu ni kuga mundu niagaga gitumi gia gukorwo ari na nguo icio nyingi mwiri-ini wake.

Moimirira ma heho ni kuhehenara ,kwaga riri, kuinaina na angi aitu tugiaga kigimbi ngothi ini ya mwiri witu. Na nokio mundu anaigua heho ethanaga na nguo iyo ingimuongerera urugari, ona kana hihi agetha handu angiiguira urugari ucio mwiri wake ubatarite. Angi aitu twakagia mwaki ona kana hihi kindu kingi o githe kingituhe urugari ucio.